A MAK A NA

A MAK A NA

C.Lalthazuala

Hmani lawka fam min chansan ta, music columnist Lalremmuana hla duh em em hi amah hriat rengna’n ka han sep rawtui teh ang.

Kum 1980 hnu lama lengzem hla chhuak ho zingah hian Mizo thalaite’n an hlut leh an tuipui ber ber 5 thlang chhuak dawn ta ila, Dr P B Zodingliana phuah “A mak a na” tih hla hi a tel ngei ang ti ila, dawt kan sawi a rinawm loh. He hla mawi dangdai leh tha chungchuang tak mai hi a lo chhuah dan, abul thum atangin i han hrut chho dawn teh ang.

He hla phuahtu, Dr P B Zodingliana hi a eizawnna chu Doctor (MBBS) a ni a. Mizoram khaw hrang hrangah a hna thawhna avang hian a awm kual tawh a. He hla hi kum 1984-a Imphal Medical College-a MBBS a zirlaia a phuah a ni a, hostel-a phuah a ni nghe nghe.

Zankhat chu hostel varanda-ah khawhar taka a awm laiin, guitar a perh vel mai mai a, a rilruah hla thu a rawn lang ta zawt zawt mai a. Minute 5 vel lek chhungin he hla mawi tak mai leh lungkuai zet mai hi a puitlin ta hlawl mai a ni. A rilru a a thu a rawn lan rual hian a thluk tur pawh a rawn lan ve nghal thu a sawi nghe nghe a ni.

Dr P B Zodingliana hian Mizo tawngah a inrintawk tlat loh a vangin a hla phuah tam tak te chu mite hriat turin a pho chhuak ngam lova, amah ngei pawhin a tihbo leh mai mai thin thu sawiin, he hla ngei pawh hi kum 1984-a a phuah daih tawh ni mahse, a hnu kum enge maw zatah a pho chhuah chauh thu leh Mizoram dung leh vanga arawn lar tanna pawh 1993 vel atang daih ni a a hriat thu te pawh sawiin, “ka rin leh beisei phak bakin mite’n an lo hlut der ve a, a lawmawm khawp mai” a ti nghe nghe.

He hla, “A mak a na” aphuah dawn lai hian a rilru ah KC.Lalvunga (Zikpuii Pa) hla “Tawnmang silo maw, Lungrunpui” tih kha a cham tlat reng thu asawi nghe nghe a. Chutianga Mizo pa, thuthiam hmingthang hlaphuah rawn riak reng chu a hlaphuah “A mak a na” chang khatna tlar hmasa berah pawh ahman ve thu pawh sawiin, “Amaherawhchu, Zikpuii pa chuan ‘Lungrunpui’ a ti a, kei erawh chuan ka rilrua hla thluk lo piang ve nena ‘syllable’ a inmil theih zawkna turin ‘pui’ tih lai te ka paih ta a, ‘lungrun’ tih chauh ka hmang ta zawk a ni,” a ti bawk.

Dr P B Zodingliana hi Dt 28 09 1957 khan Lunglei bazar vengah lo piangin, apa chu P B Nikhuma a ni a. A pa P B Nikhuma hi Ngopa khawchhuak a ni a, a nu erawh Lunglei khawchhuak a ni thung a. A pa hi tunhma chuan politician lar tak niin, District Council hun laiin Lunglei District Mizo Union hruaitu hlun a ni a. District Secretary hlun a ni bawk. Kum 1972-a Pu CH Chhunga sorkarah khan Buarpui bial atanga thlantlin a ni a, Health Minister dinhmun te pawh a lo chelh tawh nghe nghe a ni. Brig T Sailo sorkarah khan Pu P B Nikhuma nau P B Rosanga kha cabinet minister a lo ni tawh bawk.

Anni thlah ho hi rimawi lamah talent an nei tha hlawm hle a. A pu (A nu pa) chhang chiah hi hla phuah thiam hmingthang Fam Lalzova nau hi a ni a, chhun tur pawh an lo nei tha viau reng a ni. Dr P B Zodingliana ngei pawh hi music ngaina tak leh talent nei tha tak mai a ni a. Kum 1976 leh 1978 khan a tel ve na rock group chuan AR Ground beat contest-ah pakhatna an lo la tawh a, an group “Frame” ah hian bass guitar perh tu niin, heng hun lai hian vawi hnih ‘best bassist’ ah an thlang tawh nghe nghe. Imphal Medical College-a a zirlaiin an college aiawhin Naga leh Khasi thiante nen “Inter Medical College Beat Contest” ah zuk telin 2nd prize an zuk la ve a, hemi tum hi chuan lead guitar a perh ve thung. He intihsiakna hi India rama Medical College lar ber te zinga mi AIIMS (Delhi) ah neih a ni a, “Inter Medical College Literature & Culture Meet” tih a ni nghe nghe a, kum tin huaihawt a ni thin.

Kum 1995 khan nupui Vanlalremruati (Maruati) a nei a, tunah hian fa mipa ve ve pahnih neiin, Aizawl dinthar tlangah an mahni inah an cheng mek a ni. An unau hi 8 an ni a, mipa 6 leh hmeichhia 2 an ni.

An chhungkaw ho hrim hrim hi rimawi lamah an mikhual lo hle a, ram pum hriat hlawh tham pawh an awm nual. Tunhnaia ZONET buatsaih zaipawl intihsiak a pakhatna Dawrpui Branch YMA conductor P B Lianzama te nen khan pa te in unau an ni a, musician lar tak, P B Lianhminga te nen pawh hian pa te in unau bawk anni. Tin, P B Lianzama hi Zo rimawi khawvelah a mikhual lo hle a, Jeremy Zobiakvela (L) JB-a vanglaia a telna group hrang hrang a bass guiter perh saktu hlun a ni bawk. Tunhnaia Zonet Cable TV buatsaih ‘Justice For Christ Beat Contest’ ah pawh endiktu-ah an hman ve nghe nghe kha.

He hla mawi tak mai leh Mizo thalaiten kan duh em em reng tawh tur hi a phuahtu hian phuah chhan bik em em pawh a neih loh thu a sawi rualin, a tleirawl lai daiha “A mak a na” han tih pui vawng vawng tur a tawn ve tho thu erawh a zep hran chuang lo. A sawi dan chuan, a tleirawl lai vela a nula kawm ve chuan inneih mai a duh a, a ni erawh chuan a thil zirlai MBBS chu zir zawh phawt a, sorkar hna te han thawh ve te te loh chuan thil ni thei ah a ngai si lo. Tichuan, chu nula chuan pasal a neih san ta a ni. Hetianga a nula thlakhlelh ruk em em in khiang a han awi ta mai hi a sarhu lai chuan tawrhthiam a harin a rilru pawh a den nat thu a zep hran lova. Amaherawhchu, heng a rilru natna te, a lunglenna te chu khuareiin a rawn hnem chho ve a, “he hla ka phuah lai tak phei hi chuan he ka Di hlui hi ka ngaituah hauh lova, ka rilruah pawh a awm hek lo,” a ti a, “Amaherawhchu, thawnthu ziaktuten an mahni nun ngei behchhanin thil ngaihnawm tak tak an ziak thin ang hian ‘experience’ ka lo nei tawh a, ka nun hian a lo tawng ve tawh ngei a ni. Mahse, he hla ka ziah lai erawh hi chuan, ka nunhlui liam tawh hnu emaw, kha nula emaw kha ka ngaihtuahnaah a awm miah si lova, a mak khawp mai,” a ti bawk.

Mizo tawng thiam lo inti chung chunga hetiang ang hla thu mawi leh lungkuai ngeih ngawih a phuah chhuak thei mai hi a mak hle a. Amah hi music thiam leh tui tak a nih avang leh band-ah pawh lo play ve nasa tawh a nih a vang te, Sap hla chi hrang hrang leh western music style hrang hrang lo ngaithla nasa thin a nih avangin hla thluk siam ah hrim hrim chuan a chungnung hle ngei ang. Hla pawh a phuah tam hran lo, han in sang mar leh deuhin, hla thu mawi leh thluk mawi tak tak dang han phuah leh nual atan a itawm tak zet zet a ni.

Thenawm khawveng te ngei pawn an hriatpui lova hla chhiar tham fe, naupang exercise bu khat dul lo phuah ve thin te pawh hi awm ve theih a ni a, Mizo Academy of lLetters hovin thu leh hla lama miropuite thlanmual “HLA KUNGPUI MUAL” Khawbung khua a an siam ah pawh khan kha thlanmuala lungphun tur an thlan chhuah dan tur chu lehkhabu ziak leh hlaphuahtu an nih pawhin phuah tam leh ziah tam lamah teh lovin an kutchhuak hlut dan “Literary Value” leh “Artistic Value” lam zawk kha tehfung ah hman nise an ti a nih kha. Chutiang zawnga chhut phei chuan Dr P B Zodingliana hlaphuah hi a hlu tak zet a, a literary value pawh a sang a, a artistic value pawh a sang a ni tih hi zep tur a awm lo.

“A mak a na” tih hla hi a thluk a mawi mai bakah a hla thu (poetical word) intuahrem dan hi a tha thlawt a, a sak a nawm mai bakah a thluk a tluangtlam a, tingtang perh thiam vaklo tan pawh a remna chord a harsa lutuk lova, han zai ho nikhua changa hla sak hlawh ber zinga mi a ni hial awm e. Concert leh puipun nikhua a local artiste hrang hrang ten an sak zin ber zing a mi pawh a ni ngei ang. 90s chho vela rock vocalist lar ve tak Jerry-a (Jessie L Ralte nen hriatpawlh loh tur) khan a sa lar thin hle a, a ni hian audio album te siamin studio lamah chuan a sa lo na a, he hla mite hriata sa lar hmasa ber tu chu a ni awm e. Tin, Mizo hmeichhiate zinga zaithiam lar ber pawl Zosangliani khan a album ah a sa a, AIR Aizawl ah a khung bawk. Peter C Lalrinmawia khan a album hnuhnung berah khan a sa ve bawk a, Albatross vocalist Rinte-a khan a mimal albumah a sa ve leh bawk. Tun hnai khan Tetei Ralte khan a albumah khan a sa ve leh a, a ni zai dan hi R&B influence a ni a, he hla thluk lunglen thlak reihrawih hi lunglenna bo khawpin a sa ingeuhvin a thluk ching-chi-vet kual deuh mah mah niin a lang. 2007 Youth Icon contest a Top-5 zinga mi, Durtlang tlangval C.Lalrinkima khan a rawn sa ve leh bawk a. Tin, Youth Icon Malsawmtluangi Fanai (MS-I) khan a albumah a rawn telh veleh bawk. Zoram dung leh vanga mite hriat hlawh thah artist lar 8 zetin an sa tihna a nih chu.!

P B Zodingliana hi sorkar hna a a luh hma, a tlangval lai chuan rimawi khawvel luhchilh nasa ve tak a ni thin a. Band hrang hranga a lo tel ve tawh mai bakah C.Lalrinmawia of Di Cham- Bawihpui te nen pawh anlo inzui nasa ve tawh hle a. C.Lalrimawia te chenna In, Chaltlang field hmar lam sir, hmun lunglenthlak reihrawih takah te khian an zai ho nasa thin hle a. C.Lalrinmawia hla sak tur leh AIR-Aizawl station-a athun tur hla thar aneih chang te pawhin a lo zirpui fo thin bawk a ni.

“A mak a na” tih hla ti hlu em em tu pakhat chu a thluk hi a ni awm e. Tunlai tawng takin a thluk hi a changkang hle mai. Tunlai thangthar hlaphuah thiam tam tak ten athluk tih changkan an tum luatah chord harsa pui pui behchhanin hla an phuah a, ing-euh deuhin athluk an siam bawk a. Tlang rama cheng hnam lungleng tak, mizote rilru leh lunglenna an zuankan ta daih mai thin a, a pawi hle a ni. Kan rual U zawkte kutchhuah te hi kan ngaithla tam tawk lovin kan zir chiang tam tawk lo pawh a ni maithei. Kan rual U te kha an lo ril hle a ni tih tilangtu chu “A mak a na” tih hi a ni awm e.Vai zaithiam leh musician hoin Bollywood film hla lar tak tak an rawn vawrh chhuah thin ah pawh hian western music leh Indian music, anmahni vai ho lunglenna tibo chung lovin an chawhpawlh mawi tawk thiam thin hle mai. Chu ngaituahna atanga zuk chhut vang vang pawhin Dr P B Zodingliana hi a fakawmin, hetiang ang hla thluk changkang leh mizo rilrem zawng tak nisi a phuah chhuak tlat thei hi tunlai thalaite hian i chhut ngun teh ang u.

He hla hi a hlut em em na pakhat leh chu a phuahtuin hla thu ril ngenngun, a hranpa a inhrilh fiah leh chiam ngai hran lo, hla thu mawl tluangtlam tak, han ngaihthlak emaw, han chhiar emaw, rilru a hriatthiam nghal mai theih, hla thu mawi em em ni tho bawk si a remkhawm thiam tlat mai hi a ni awm e.

Kan Mizo lengzem hla reng reng hi ngaihzawngte nena inthenna emaw, nupa inthenna emaw avanga rilru natna leh chutiang tawngtute rilru a tihnat theih zia tarlanna a ni tlangpui thin a. Sap ho love song thenkhat, thawnthu (Ballad) anga lengzem hla siam hi an awm ve meuh lo. Lengzem hla thenkhat phei hi chu a chaltlai thin hle a, an mahni thena lengdang tang belh san tute chaltlai taka diriam zuiin, hla dengkhawng leh hlathu chapo fe fe hmanga hlaphuah an tam hle. Amaherawhchu, chutiang hla dengkhawng ho reng reng chu tuma rilruah a tla na lo tlangpui thin. “A mak a na” tih hla chang hnihna a “Aw le, ilungdumtu nen chuan, fanau mal tluan chawiin va leng ta la, keipawh chhaithar di zawng ve turin, tuan ve zai ka rel tang e” a han ti vei hnap mai te hi a mawi dangdai hran pa ve ngawt mai.

A hmangaih em em in amah aia lungdumtu dang anei ta si, lengdang tang a belh san ta. Mahse, a hmangaih zia la ti lang zelin, fanau maltluan chawi turin duhsakna a la hlan zui lawm lawm a. Tin, a hmangaih em em chu a liam takah chuan, kawppui turte a la zawn ve angai ngei dawn a ni tih hla thu tluang tlam leh mawi bawk si, thuhnuai rawlh leh lungkuai bawk siin a ziak chhuak thei hi a ropui ngawt mai.

Ka thianpa pakhat phei chuan, “Mizo lengzem hla zawng zawngah ka duh ber, ka sa zing ber bawk,” tiin “keichuan song of the century ah ka puang hial” a ti riap mai. A ni taka, a hma lama kan sawi tawh ang khan a thluk a mawi dangdai em em a, a thu in lung a kuai nghaih mai bawk si a, chumi piah lamah athluk a tluangtlam tha em em leh zel bawk nen, a diktak chuan he hla hi a mawi a, a dangdai a, a hlu a, a tha tak zet a ni ber e.

A tawp khar nan, he hla mawi tak artiste lar leh hriat hlawh ber ber pariat in an sak hi a hla thu i han tarlang nghe nghe teh ang hmiang.

A MAK A NA

Tawnmang silo maw, Lungrun,
Khiang awia mual min liamsan tak mai le;
Biahthu Di kan tiam dun zawngte kha,
Nghilh thei hian ka mawi silo.

Hrilh thiam a har, a mak a na,
An sawi damlai thlanthim thlen meuh chu;
Mu leh mal reng ka nei thei dawn nem maw,
Khuarei hian a hnem mahna.

Duhthu leng sam mai maw ka chan tawn tawk,
Hlimte a kan lendun lai ni zawngte;
Leh kan tuanna tlang leh mual zawngte,
Vawng reng nang e, lairilah.

Awle i lungdumtu nen chuan,
Fanau maltluan chawiin va leng ta la;
Kei pawh chhai thar di zawng ve turin,
Tuan ve zai ka rel ta’ng e.

TAWNMANG LASI

TAWNMANG LASI
C.Lalthazuala

I liamta maw zing tianah
Bawhar zairi kar min dangtu,
Theih chang ve se run lum nuthai,
Ka tan chang ve sela.

Venghlui tlangval hmeltha Saitluanga’n ngaihtuahna ti tam thei tak, suangtuahna khawvel ti thui thei tak hla ‘Tawnmang Lasi’ a lo phuah chhuak hlawl mai hian, he hla a lar tirh phat atangin Zoram dung leh vangah titi a ti tam thei hle a, he hla phuahtu Saitluanga hian lasi nula hmeltha tak hi a zawl tak tak ami mai lo’ng maw? A hlathu kalphung leh ngaihnawm chungchuang tak mai hi lasi nula hmeltha tak zuna uai tan lo chuan a phuah theih dawn amaw nile?Thil thleng tak tak phuahchhuahna hla a ang e mai! tia ngaihdan siam tlat an tam hle a ni.

Saitluanga ngei hian All India Radio Aizawl station-ah alo han thun daih tawha, ‘Zolawra leh A |hiante’ hmingin Zolawra te nen anni nghe nghe ani. Zolawra leh a thiante tihah hian a zaitu ber (vocalist) ani a, hla pali vel lai chu Zolawra leh A |hiante tih hmingpu in Aizawl Radio Station-ah hian 1978 kumah khan an lo han thun ani. Hetia Zolawra Leh A |hiante hming invuaha Radio-a an han thun hnu, rei vakloah zaithiam lar tak C.Lalrinmawia’n han thun ve lehin, C.Lalrinmawia hi he hla ti lartu berah sawi ta ila, thu dik sawi kan ni ngei ang le.

C.Lalrinmawia hian ni 17.10.1978-ah Aizawl Radio Station-ah han record in, ni 20.10.1978-ah tihchhuah (broadcast), a ni a, AZS – 301, AS 1457 ah a hla dang engemawzat nen vawn that ania, All India Radio – Aizawl kaltlanga Zoram dung leh vang a fan chhuahpui hnuah audio album ‘Tawnmang Lasi’ tih chuan a han chhu zui leh a, C.Lalrinmawia audio album hmasa ber ‘Tawnmang Lasi’ tih hi kum 1982-ah tih chhuah  ani nghe nghe a, a hunlai chuan Mizo audio album hlawhtling leh lar ber pawl a ni a, Radio atanga C.Lalrinmawia’n a hla lo sak lar tawh hote a dahkhawm hlawm avangin miten an ngaina in an hlut hle a ni.

Kum 1978-a, C.Lalrinmawia’n AIR – Aizawl-a a han record tuma pui bawmtu te chu F.Lalnunfima leh heng hunlaia guitarist lar tak, hla phuahthiam Zirsangzela Hnamte nau Pa Dika-te anni a, anni hi hetih hunlai vela, Zo Rimawi Khawvela hriat hlawh ber berte anni ve tho bawk a ni. C.Lalrinmawia audio album hmasa ber Tawnmang Lasi tih album, Otto Recording Studio atanga tihchhuah (produce) ah kha chuan khatih hunlaia Zo Rimawi Khawvela musician lar ber ber, But-a (Vulmawi), |huama leh Saithangpuia, Fakhlena-te anni a, khatih hunlaia recording studio ten hmanraw tha an la neihloh ziate han chhut leta, han ngaihtuah chian phei chuan an kutchhuakte, an kuthnute kha alo chhuanawmin fak an phu hliah hliah ani. Tawnmang Lasi hla remna rimawite kha engemawzawng takin a lunglen thlak hliah hliah mai a ni.

Tawnmang Lasi tih hla hi thluk nei lemlo, a chham a chham tura duan hla pawh ni ta se, mite rilruah a tlaknat tho a rinawm, lasi nula han tih ringawt pawh hian Zofate rilruah lunglenna engemaw tak a siam nghal, he hla thu hi a ril mai bakah ngaihno a bei a, lung a ti leng a, suantuahna khawvela min hnuk lut nghal mai thei hla thu lung ti leng rem khawm a ni a. He hla phuahtu Saitluanga hian lasi nula hi a lo zawl tak tak mai amaw ni dawn le? han tih mai pawh hi a awl ve viau reng a nia.

Sailtuanga hla phuah zat hi a chhungte leh a unau pianpuite ngei pawhin an hre thei mai biklova, a hla phuah, amah ngeiin kut ngeia a ziak, register-bu khat tlat, a tupa zaithiam ni bawk, C.Sanga ten an kawl reng thin chu a bo hlauh mai a, a pawi hle a ni, a hla phuah thenkhat, a hunlaia hriathlawh ve tak takte chu, Chhawrthla Eng, |anglaiah Beiin (Peter C.Lalrinmawia sak), Ka Ngai Lo’ng (Peter C.Lalrinmawia leh C.Sanga sak) te hi anni a. A tupate pahnih zaithiam lar ve ve, C.Sanga leh Tommy L. Pachuau te’n Tawnmang Lasi tih hla hi thiam takin an rawn sa ve leh a, zaithiam hriathlawh thiau pathumin an audio album-ah an dah vek a ni.

Saitluanga hi kum 1953-ah Zaduhthanga leh Thangliani te inkarah lo piangin, a naupan tet lai atangin a mizia a dangdai hle a, thil a hretheiin a thiam hma em em mai bawk a, zai leh rimawi ngaihthlakte chu naupangte anih lai atanga a thil nuam tih ber a nia, rimawi lamah talent pawh a nei tha hle bawk. Lemziak lama Zofate zinga hriathlawh ber pawl Biaklara te nen a tleirawl tirhtein beat group an din hova, Biaklara lead guitarist niin, Saitluanga bassist a ni a, Engzuala drummer niin, manager a ni nghal bawk a, Vanlalhmangaihi, heng hunlai vel taka radio artist lar tak chu vocalist-ah an hmanga, Mizo Beat & Music Contest, sorkar bultuma neih hmasak ber, Information & Public Relations leh Tourism Dept. huaihawta, May 29-31 1975-a neihah ‘The Flaming Splinters’ hming invuahin an chhuak ve a, hemi tum hian pathumna anni a, Vanlalhmangaihi hian best rhythm guitarist lawmman a hum haw bawk.

Bass guitar a perhthiam em avangin, beat group hrang hrangah pawh a play fo thina, amah hla phuah thiam anih bakah, musician a ni tel tlat mai si a, zaithiam tak a lo ni leh zel bawk si nen, a hun lai na na na chuan zo rimawi huanga hriat hlawh tak a ni phak ve hrim hrim ani. A talent that zia chu Tawnmang Lasi tih hla thluk a siam dan kalphung leh a remna chord a tuah rem vel dan hian a tarlang chiang hle a ni.

Kum 21 mi lek niin, kum 1978 khan Saitluanga hian fam khawpui tuala laitual leng turin he khawvel hi a lo chhuahsan tawh si a, dam rei deuh atan a va han itawm tak em, ‘Tawnmang Lasi’ tih hla baka ‘Hnam Ro’ tling phak hla dang hi Mizo hlaah hian a tam lemlo hle a ni. Hla thluk changkang, Zofate rilrem zawng leh lunglenna thlawh bo san chuang silo, kum 1978 vel daih tawha, tlangval kum 21 mi lek phhuah chhuah atan chuan, he hla zet hi chu ava rilin avahan thuk tak em!

Zaithiam hmingthang C.Lalrinmawia, Saitluanga thianpa ni bawk chuan Saitluanga chu lasi zawl tak tak anih a rin loh thu sawiin, amah Saitluanga ngeiin a phuah chhan a hrilh dan hetiang hian a sawi, “Zan khat chu ka mumangah, ka la hmuh ngai hauh loh nula hmeltha em em mai nen hian kan lo inhmua, chu nula chu hmeltha ka ti em em maia, a bula awm chu nuam ka ti takzet ani ber mai, zinga ka muhil ka han harh chu mumang ramah ka cheng zui ta tlat maia, chu nula mumanga ka hmuh ngei mai chuan ka rilru a luah khat tlat maia, ka mitthla ah  a cham ta reng maia, chu nula ka la hmuh ngai hauh loh, a hming pawh ka hriatloh, ka hmelhriat pawh ni bawk si lo chu ‘Lasi Nula’ anga zuk chanin, he hla hi ka phuah chhuak ta phawng mai a ni” tiin a thianpa C.Lalrinmawia hnenah hmaichhanah ngei a lo sawi anih chu. A thianpa C.Lalrinmawia chuan lasi zawl anih a rin loh thu leh tawnmang lama Saitluanga thil tawn ang tak chu amah ngei pawn a tawn ve tho thu a sawi nghe nghe a ni.

Pu Lalsangliana (Atea) sawi ve dan thung chuan, Saitluanga hian Lalzuithanga short story ‘Au khawk Lasi’ tih kha a chhiar thin a, ngaihnawm a ti em em mai a. Kha lehkhabu, thawnthu ngaihnawm tak, Kelsih tlangvalin Ngaizel khama Lasi nula a tawn chungchang ziahna thawnthu khan he hla ‘Tawnmang Lasi’ phuah tur hian suangtuahna khawvelah ngaihdan a siam chhuah phah ta a ni, a ti ve thung. Pu Lalsangliana (Atea) hi nikum khan a boral ve ta a. Ani hi Lalropuii Pachuau hla hit ‘Mahten len ka zuam lo’ tih phuahtu kha a ni e. Kan mirilte an boral ta zel mai le. Ava lunglen thlak em!

Anih leh aw, Saitluanga hla ropui, ‘Tawnmang Lasi’ tih hla thu ril, lunglenthlak tak nen a tawp i han khar teh ang :

TAWNMANG LASI

Phuahtu : Saitluanga
Satu : Zolawra leh Athiante, C.Lalrinmawia, C.Sanga, Tommy L Pachuau, Vanlalsailova, Lalropuii Pachuau

Hmasang an hril, hrangmi iangin
Zawlnu lasi lentinkhumi
Tawnmang lamah ban vuanin khamrang kan lo kaia

Hrilh ka thiam nemaw anka in
Daifim vur leh thingsiri par,
Arkaithlapui eng pawhin i sakhmel a iang zo lo

Aw chamrihla zawlnu Siali
I dungthul reng he lei chinah,
Ka tawnglawng e kumtluang pawhin

Nghil i har dawn ngei e
Theih chang ve se nang chelh nan chuan
Zantiang si ar leh chhawrthlapui

Dang kir nang e van chungsangah
Tawnmang ti sei turan
Zankhua a reilo ngei e maw

Zawlnu nang nen tawnmang lamah
Chhawlthing hnuaiah i sakhmel sensiar, nui mawi tlingla
I liamta maw zing tianah bawhar zai ri kar min dangtu

Theihchang ve se kumtluang thai
Ka tan chang ve teh la

Guitar Legend T. Zorampela


Guitar Legend. T. Zorampela

INTERVIEW – C. Lalthazuala
(Hnam Thawnthu la nimai tur, Guitar Legend. T. Zorampela nen)

Zo rimawi chanchina guitar legend, Mizo Rock Band hmasa ZODI Lead guitarist, hla phuah thiam ni bawk Pu T.Zorampela kawmna hun țha tak mai ka nei thei hlauh mai a. Zawhna tam ber zawk phei hi chu hun engemawti chhunga a lo chhan turin ka pe lawk nghe nghe a. Taima taka ka zawhnate min chhansak avangin ka lawm em em a. Rimawi lama hmahruaitu a nih avangin kan zawhna
a chhanna tam tak hi thangthar lo awm leh zel turte tan thil tangkai leh hlu tak a nih ngei ka beisei tlat a ni.
CLȚZa. Hla phuah emaw, rimawi tum lam emawa rimawi huanga i intah luh tan hi eng tik vel kha nge?
TZRPa. 1966 kumah ka pa Mandalay-a an sawn avangin kan awm tan a. Mizo thian an awm vak lo nen, ka khawhar thin hle a.tingtang te ka neih ve hnu ni 17 Feb’ 1968 kum, kum 18 ka nihin ngaihzawng pawh nei uk lo khan I RAU I THLA TALIN tih hla ka’n phuah ve ta ngawt a. Zodi album hmasa ber DAM LAI PIALRAL tihah khan kan record tel ta nghe nghe a.

CLȚZa. I pa kha pastor a ni ti raw?
TZRPa. Ka sawi duh zen zen lo nain mi zawh takah chuan ka’n sawi mai a niang chu. Ka pa hi Rev.Langlura fapa, Rev. Dr.Lalsawma chhangtu a niin Rev.Zokima DD a ni e.

CL|Za. I pa pastor a nih chuan a i pa hi zai lama tui mi a ni reng em ni? Tu nge chhun tur i nei em?
TZRPa. Ka pa te lam hi chu rimawi lama tui an awm lem lo. Ka pa nau pakhat phei chu biak inah hla bu a keng ve ziah \hin nain a zai ri hria an awm ngai lo tih thin a ni. Ka nu te lam erawh hi chu zai lam an tui deuh vek hlawm a. Zoawi lelte Vanlalruati pasal Ngurbiaka (NgBa) kha ka unaupa(putea – cousin) a nia. Ka nute unaute hi an tui tlang hlawm khawp mai. Mahse, mi zakzum chi an nia, zai lamah chuan an kal vak lem lo va. Ka nu te lam ka chhun a ni ber ang chu.

CLȚZa. A nih kum eng zat i nihin nge tingtang i perh thiam? Mahni zai i inrem thiamin kum eng zat nge i nih ang?
TZRPa. tingtang hi ka zir tlai angreng a, tin zahzum vangin a kawng a kual thui ngang mai bawk a. Kha’ng lai khan tingtang te kha a la vang a, veng khatah pakhat pawh kha a la awm meuh lo va. Mi tingtang hmeh dan chhinchhiahin badminton racket-ah D key, A key, G key tih vel hmeh dan ka lo zir ve thin a. Ka pa bial fan vel hlan hian ka pu Rema te thianzaho riahpuiah ka nu’n a sawm thin a. Company siam tingtang an rawn keng thin a. Zing an thawh hmain an tingtang chuan ka pindanah zawite tea thaiin a hmeh dan ka lo zir thin a, an thawh hmain ka dah leh thin a. Kohhran thalai MYA (Methodist Youth Association)-in hall-a tingtang an dah, tukverh hawng ruin zawite tein ka zir ru thin bawk a. A tawpah ka pa hnenah lei ka ngen ta chawt a. Mak tak maiin ka pa chuan Zo pa tingtang tuk chawp ngei Ks.50 (Chiat tih tur)-in min leisak teh mial a. A herhna thing, herh dawn apianga tui leih huh ngai chi kha a nia. Chumi chu ka khal ve ta ngat ngat a, hma pawh ka sawn ve khawp mai. Kan thianzaho zingah phei chuan a thiam hmasa ka ni a, ka’n zirtir chhawng ve leh thin a. Mahnia hla ka inrem thiam meuh chuan kum 15 lai ka ni der tawh a. Ka rualpui zingah chuan a nei hmasa leh a thiam hmasa pawl chu ka ni ve tho mai.

I pa Rev.Zokima kha |iau chhak kohhran lian ber Methodist kohhranah khan a lu ber (Conference Chairman) te hial niin Mandalay-ah in awm thin kha a nia. I pa nau Rev.Lalsawma lah helama kohhran rawngbawltu lu ber pawl a lo ni bawk a. Nang lah rimawi lamah kalin lengzem hla te i phuah thin ta tlat bawk sia. I nu leh pa leh chhungte lam atangin dodalna te i tawk ve țhin em?
TZRPa. tingtang tum ringawt hi chu ka pa khan a pawi ti lem lo va, lengzem hla phuah lam erawh hi chu rawngbawltu te a ni bawk a, a remti lo khawp mai. Vawi khat CHHAWRTHLAPUI tih hla ka phuah hlim hian ka thiante nen ka pindanah kan sa a, kan phur tlang bawk nen, kan lo zai ring deuh a ni mahna. A hnuah ka pa’n thinur rawl tel hauh lovin mi hau ta a, “Love song te hi ka phuah e i ti a, a zialo em mai. Ching tawh reng reng suh,” mi ti a. Khatiang khan ka pa’n vawi khat mah mi la hau ngai lo va, na ka tiin ka lung a chhe khawp mai a. tingtang bansan tumin ka tingtang ka hralh a, Sap hla bu 10 chuang fe ka lo lei khawl sa ve pawh ka hralh vek bawk a. Ka țingtang, hmangaih leh duat taka ka lo enkawl țhin ka țhen tak avangin a hriat reng nan KA LIAM TA’NG tih hla, a thawnthu hre sa lo tana nula phuahna emaw tih mai turin ka phuah ta a. Zodi album pakhatnaah khan kan telh nghe nghe a. 2009 kuma ka hla phuah album A THAR LEH |HIN tih ka siam țum khan Zomuanpuiin a sa nghe nghe a. Mahse, tuina na na na chu bo thei tak tak hek lo, Tahana ka awm hlimin țhiante nen khan kan tiho țha leh ta a, Zodi te kha kan din chho leh ta a. Chuta țang chuan a hma ai mahin hla pawh ka phuah nasa ta zawk a, ‘Sawi sawi mah sela, ka nghei dawn chuang lo,’ tih hla ang ziazang khan ka nghei thei tak tak lo a ni ber mai e.
Tin, țiau chhak lamah khi chuan lengzem hla hi sualah kan ngai teh chiam lem lo va, Pathian remruat zinga pakhat angah kan ngai ve mai a. Rannung nu leh pa inlem ang hi a ni deuh ber mai ang chu. Love song sual nih lohzia hi CHUNG KHUANU RUAT tiin hlaah ka phuah nghe nghe a, ka hla phuah ka dah khawmna album-ah khan Mathlengan a sa nghe nghe a ni. Dan khatnaa innei lawmnaah pawh Zodi leh mimal pawhin lengzem hla hlir sain mipui kan awi ve mai țhin a, Pathian hla sa te pawh an awm ve tho bawk a. Chutiang chu a nih vangin chhungte lam ațang chuan kam khat mahin dodalna ka tawk ngai lo. Tahana ka awm hnu, Zodi kan din hnua ka nu a lo zin chang te hian zan lama kan ina hla kan zir hian kan ban hma zawng (zan dar 11 vel thleng) mi țhutchilhin a ngaithla peih țhin a, mi a tuipui țhin ngang mai.

CLȚZa. A nih, hla hi eng zah nge i phuah tawh a?
TZRPa. A hming chuan hla 69 chu ka phuah ve tawh a. A tir lamah khan Sap hla thluk ringa phuah kha ka nei ve nual a. A țhen chu ka ma leh a, a then chu Ainawn band-in kan lo record ve tawh avangin ka ma ta lem lo va. Ka hla phuah hnuhnun ber chu ni 12 April 2017 kha a ni a. Tunah Henry Lalmalsawma Rentlei-in a sa a, a video kan buaipui mek a ni.

I huat thu suhah, i inhman hun chhung a rei ngaihtuahin hla i va phuah tlem angreng zawk em?
TZRPa. Rimawi lam hawi loh lai, hna dang han thawhsan lawp lawp lai te ka neih avangin ka phuah chhang khat ve deuh bawk a. Chu bakah, hla ka phuah hmasak lam leh a hnuhnung lamah hian Mizo hla kalphung a lo danglam fe hman a, chumi mil tura in her rem hmasak te te te a ngai ve bawk a. Tin, hla phuah hi harsa ka ti ve hrim hrim bawk a. A beat leh bar bakah a chord inlaklawn dan lam te ngaihtuah a tul țhin avangin a thluk mawi dan tur ringawt te a lo ngaihtuah theih bik loh va. Tin, a hla thluk style (genre) te hisap tel a ngaih ve țhin bawk avangin chu chuan ramri mi khamsakin harsa ka tih phah a. Chu bakah hla phuah hi tui hna ang deuh nihna lai a awm ve a, kang lai hi a awm ve bawk țhin a ni ber mai.

CLȚZa. I hla hi Sikul zirlai bu-ah a tel ve a. Eng hlate nge an telh? Zirlai bua an telh zinga Duhaisam tih hla țobul kha chiang deuhva hriat a va chakawm ve?
TZRPa. A tir lamah khan Dam Takin Mang |ha tih hla kha 1991 kum khan pawl 7 zilaiah an telh a, a hnu deuh 2001 kumah Duhaisam tih hla an telh leh a, 2009 kumah I Tan Ka Ding Zel Ang tih hla an telh ve leh ta a. A hnuhnung hla hnih hi chua a la tel ve zel chu a nih hi.
Duhaisam tih hla hi ka phuah chhan dik lo deuhvin an lo hre hlawm a. A tobul chu hetiang hi a ni. Mandalay-a kan awm lai 1972 kum khan kan pitar mikhual pakhatin an khuaa a ngaihzin thu leh Burma mi an lo tih a thinurzia thu a sawi a. “Burma-ah kum eng zat nge in awm tawh?” tiin ka lo zawt vat a, kum sawmhnih pawh an la awm tlin loh thuin min chhang a. Pawi ka tiin ka rilru-ah a cham reng a. A hnu deuhvah kan mikhual bawk pitar pakhatin chutiang bawk chuan a sawi leh a. Chu chuan ka rilru a tinain hlaa la phuah chhuah ngei țha ka tiin ka rilruah a riak ta reng a. Tichuan, a hnu kum li liam hnu ni 23 October 1976 kum khan Duhaisam tih hla hi ka phuah ta a ni.

CLȚZa. Band lama i inhman dan lam sawi ve tha thung ila. Band i lo inhman tawhnate leh a hun vel min hrilh thei em?
TZRPa. Ka tui em avang hian band lamah pawh ka inhnamhnawih ve nasa angreng a, ka inhmang ve nial tawh mai. Maymyo-a ka sikul luh lai 1968 kum khan kan u sipai Corporal(bel hnih) Lalzidinga leh ka thianpa Lalhriata te nen band hming put nei chiah lovin instrumental music kan tum ho thin a. 1969 kumah Tahanah zinin inneihnaah leh programme hrang hrangah hun kan hmang țhin a. Chu’ng lai chuan pickup te hi lei mai theihin la awm hek lo, sipai Signal Battalion hman țhin earphone hi hollow țingțangah vuahin kan hmang ve mai țhin a. Band angin hming te kan invuah lem lo nain band chu kan ni ve ber awm e. 1971 kum khan Mandalay-a rimawi lama tui Mizo zirlai pawlin Ainawn band kan din a, 1975 kumah Tahanah Zodi band kan din leh a. 1981 kumah Aizawlah The Vibration kan din leh a, 1989 kum kha a ni ta awm e, PS Chongthu, P.Lalthianghlima, Laltuaia leh Dingluaia (musician an nia, Pu ka telh lo mai) te nen senior rualin Zoram Serenaders band kan din leh a, lammualah țum khat chu kan perform ve hman a. Mahse, veng kar te a lo hla a, kan lo senior deuh tawh hlawm bawk nen hla zira inhmuh khawm kan harsat deuh avangin kan țilțiak leh ta a. AIR lamah hian band hming put nei chiah lovin T.ZORAMPELA & A PAWLTE tih hming puin 1974 kum khan B Grade ka ni ve a, 1980 bawr chho khan rimawi tum kan nei nual bawk.
Han sawi takah chuan mak ve deuh mai chu, ka awmna hmun apiangah ka rawt ni bik chiah si lo hian Band kan din ve ziah mai a lo ni a. Chu, band ni chiah lo nena chiar chuan pawl chi ruk laiah ka lo tel ve reng tawh a nih chu. Ka tuina hian a ur thlu ve ngang zawng a nih dawn hi ka ti ta.

CLȚZa. Album i siam tawh zat te hi hriat a va chakawm ve?
TZRPa. Mandalay-a zirlai pawlin kan din Ainawn band khan hralhna tur a awm dawn lo tih hre sa ranin album pakhat chu kan siam hram a, lengzem hla hlir 18 kan thun a. Kan record-na hi Christian Radio – Audio Visual Aids Committee studio-ah a ni a. Anni hian Manilla-a Christian programme radio-a tihchhuah tur hla leh Pathiahthu sawi te an lo record-na a ni a, min sawisaktuin an zir em avang leh Mizo țawng te a lo nih bawk avangin min phalsak hram a ni ber. Hemi țum hian cassette te a la chhuak lo bawk nen mi tih dan te la hre hek lo vi, album hming pawh pe hran lem lovin ka record mawl ve tawp mai a. A nuihzattthlak ta angreng khawp mai.
Hemi țuma kan inzir dan leh hma kan lak vel dan hi nuhzatthlak a ni ta a, han sawi ri ve reng reng ila a tha awm e a. Hla record te kan han tum ve takah chuan instrument kim ve deuhva inzir kan duh ve si a. Kei, Mandalay-a lo awm tlangnel deuh tihah instrument hawh vel ka kovah a tla ta a. Ka classmate, Kawl pakhatin a lo nei hlauh va, chu chu ka hawhsak ta a. Chu chu a taka electric guitar kan khawih hmasak ber a ni țheuh awm e. Burma siam vek a ni a, emplifier pawh Burma ram chhunga Japan part an remkhawp chawp a ni a, a thar vak tawh lo vek a. Mahse, kan hollow guitar ngawt ai chuan a ri mawi ve tak a ni. Mahse, darkar chanve vel han tum khan amp. kha a sa lutuk țhin a, kan zinga pakhatin hmaizaha lo zah ngat ngat a ngai țhin a. Drum kan neih loh avangin kan drummer kha chuan herhsawp a lo vaw ve mai a, Cymbal aiah a kain chhi a lo ti ve leh mai a. Kan thil hmanho kha tunlai Aizawl tlangval hi chhawp ta ila, hla zir nan chuan an hmang peihin a rinawm lem loh khawp mai.
Recording kan neih hma ni chuan ka hmelhriat instrument zawrhna dawr pakhatah kan thil tum leh snare drum leh cymbal kan mamawh thu ka hrilh a, phal takin min hawhtir ve mai bawk a. (An țingțang zawrh hi Tahan vel bawra kohhran hrang hrang tan sawmhnih țha fe ka lo leisak tawh a.) Tichuan, recording ni chuan kan instrument neih ang ang chu phur fahranin thirsakawra keng thliai thliaiin kan kal ve ta a. Recording studio chu sound proof te a lo niin a lo ri ve khap mai a, zam chu a na ve duh ngang mai. A tir lamah chuan kan zam deuh khan kan han tisual deuh nak nak a, a hnu lamah chuan tluang takin kan record zo ve ta mai a. Hla 18 kan thun a, record man leh a tape manah Kyat 45/- kan chawi ve a. (Chu’ng lai chuan San piauh hi pawisa 25 chauh a la ni.) Phur takin kan haw ve a, phur tak bawkin a ngaihthlakna tur mi tape recorder kan hawh a, Mizo zirlai dangte nen hlim takin kan ngaithla ho leh a. Keini sikul naupang mai, kum 20 bawr velin hawh chawp hlira khatianga hma kan la thei min ngaihsan ve hlawmzia kha aw. Tun dinhmun ang ațang hi chuan in hrethiam pha hauh lo vang tih ka chiang. A hun lai na na na kha chuan nuam ve tak a ni.
Heta kan album tih lovah chuan Zodia ka tel ve chhung khan album pahnih chu kan sual chhuak ve hram a. Tun hnu deuh 2009 kuma ka hla collection album A THAR LEH ȚHIN tih nen chuan album pali ka siam ve tawh a nih chu.

CLȚZa. Aizawl i lo chhuk hnu khan recording lamah i in hmang zui zel em?
TZRPa. Aizawl ka lo chhuk 1980 kum tir lamah khan recording studio changtlung ve deuh a la awm lo va. Chuvangin, Burma-a mi Țingțang sawm lai chahin Țingțang zirna class CHAWLHNA HOTEL-ah ka hawng a, class hawng hmasa ber ka ni ve ta hial awm e. Ka nupui fanaute lo chhuk hnu khan kan in luah ten a zir tak loh avangin ka chhunzawm mai thei lo va, a hnu deuhvah chuan zirlai pahnih emaw chauh lain class ka neihpui leh a. 1982 kum tawp lamah Pu Buangthanga fapa Dingtean Velvet Blue Recording a din a, chutah chuan mi rawn sawm a. 1983 March thla thleng vel chu ka pui ve a, Vanlalzapi, H.Lalsawmliani, BESY Melody (BESY Choir ni ta) leh mi dang țhahnem tak chu ka pui ve hman.

CLTZa. AIR lamah te hian sulhnu i nei nual khan ka lo hria a.
TZRPa. Aizawl ka lo zin hmasak ber 1974 kumah țhiante nen T.ZORAMPELA & A PAWLTE tih hming puin hla kan han record ve a, a hnuah instrumental music kan record ve nual bawk. Tin, chu’ng kan rimawi tum zinga mi ‘Kan zo tlangram nuam’ tih chu Kut Hnathawk Huang bul leh tawpna (signature tune) atan an la hmang a, ‘Len tupui kai vel leh..’ tih kha Hmeichhe Huang signature tune atan an hla hmang ve reng bawk. Tin, rimawi tum sawi takah chuan MNF a sawrkar hlim 1990 kum khan Mizoram Assembly House-ah ‘Aw nang, kan Lal kan Pathian’ tih hla 1982 kuma AIR tana kan record kha signature tune atan an hmang țhin a. Assembly House ema hman atan chuan zahpuiawm lu deuhva ka hriat avangin recording studio țhaa record lehin Speaker Pu R.lalawia kha ka present ta tawp a. Anin tlawmngai takin, “E, a thlawn chuan present lo ve, a senso chu kan tum ang chu le,” tiin ka senso aia tam mah min pe ta nghe nghe a. Tun thleng hian signature tune atan an la hmang ve reng bawk.
Radio lamah Audition board-ah te ka tel ve țhin a, thusawi(talk) leh Ka Hla Duhzawng hunte pawh ka hmang ve nual tawh mai.

CLȚZa. Judge lamah pawh i țang nual tawh niin ka lo hre bawk a.
TZRPa. Ni e, Intihsiakna chi hrang hrang, hla inphuahsiak, hrilhla(poetry) intihsiak, solo intihsiak, beat contest, radio artist tur tlanna tih velah hotute duhsakna zarah ka tel nasa ve ngang mai. Kum 19 ka nih ațangin ka tel chho țan ve a. Uang pui chang lo ila, 1980 chho vel te phei kha chuan Aizawla State level intihsiak ang chi, Inter School Solo Contest, Inter college Beat & Solo contest, Veng YMA leh K|P buatsaih zai lam intihsiakah kha chuan ka tel ve deuh ziah tluk a ni ber a. Veng hrang hrang article endiktu atan te, Kohhran K|P group intihsiak endiktu atan te ka tel awl lo ve a. Ka chhinchhiah theih chinah chuan endiktua ka țan hi vawi 58 lai chu a ni ve reng tawh mai.

CLȚZa. Solfa zirna leh țingang zirna bu lam pawh i buatsaih tawh ni awmin ka lo hria a, Eng bu bu te nge i buatsaih tawh a?
TZRPa. Insit chung chungin a bu kan mamawh ema ka hriat vangin ka buatsaih ve a ni ber a. 1973 kum khan ȚINGȚANG ZIRNA tih bu chhah vak lo mahnia stencil cut chawpin ka buatsaih ve tawh a. TONIC SOL-FA LEH STAFF NOTA TION A – AW- B tih bu 1983 kum tirah mahnia stancil cut chawp bawkin ka buatsaih bawk a. 2011 kumah SOLFA HUAN (Mahnia zirna) ka buatsaih a, 2014 kumah ȚINGȚANG ZIR|AN BU ka buatsaih tawh bawk a, chu chu a ni mai e.

CLȚZa. Rimawi lam leh i hla phuahte avang hian hei, chawimawina pawh i dawng nual a nih hmel a, eng engte nge i dawn tawh?
TZRPa. Khawbung Welfare Committee (KWC)-in rimawi huanga hma ka lo lak venate avangin chawimawina min hlan ve a. MSU leh MZP-in ka hla phuah leh hnam inpumkhatna lam thu ka ziak avangin min hlan ve bawk a. YZȚP-in chawimawina thuziak lam ni lovin min chawimawi ve nan an concert chhim turin țhianpa Buta nen senso min tumsakin Yangon-ah min sawm ve tawh bawk a. Ka dawn ve ka lo inbeisei phak ngai hauh loh chawimawina ka dawng ve hi ka lawm tak meuh a ni. Keini ang tan chuan hei bak hi a awm tawh chuang lo.

CLȚZa. Eng hla chite nge i phuah tlangpui ber țhin?
TZRPa. A tam ber hi chu lengzem hla a ni a; mahse, thudik vek a ni lo tih erawh hi chu min hriatpui ula ka ti khawp mai, thudik te chu a inzep ve bawk mahna le. Khawhar leh khawtlang lunglen vanga phuah awm ve bawk mah se, band-in hla kan mamawh vanga phuah kha a tam zaw mah țhin a. Tun hnu hi chuan hla lenglawng, ramngaih hla te ka phuah ta ber a. Tun hma 1973 khan Pathian hla pakhat leh Kawl carol hla pakhat chu ka phuah ve a. Hman ni deuh mai khan Sap Pathian hla pakhat ka letling ve leh a. Tun hnu hian rilruah hla phuah lam hi a lang ta vak lo va, a tuihna pawh a kang ve ta deuh chu a nih hi maw.

CLȚZa. A nih, hla i phuah hian a thu nge i phuah hmasak a, a thluk?
TZRPa. A thu hi chu ka’n hual hmasa phawt a, tichuan a thu ken tur a chang kim leh a thunawn nen ka ziak chhuak leh a. Chumi mil tur chuan a thluk ka zawng chawp leh a, ka duh anga a thluk ka siam hnuah a thu ka vuah chauh țhin a. Chutianga phuah chuan a thumal laklawh taka thluk ngai (hma -ngaih tih ang) chi te, a thu zir lo chunga thluk kat lui ngai ang chi te a bo duh deuh va, a thluk kalhmang azir ang deuhva a thu lam nuam tur vuah te a nuam a. Chu chu ka phuah dan chu a ni deuh ber mai. Tun hma kha chuan Țingțang tum chungin a thluk ka zawng țhin a, tun hnu deuh hi chuan țingțang tel miah lovin ka phuah zo va, a tawpah țingțang nen ka sa chhin chauh țhin a. Chutiang chuan hla 10 țha lai chu ka phuah ve ta.

CLȚZa. Rimawi lam hawi thuziak lamte hi i nei ve reng em?
TZRPa. Rimawi lam hawi han tihah pawh hla chungchang hi chu ka ziak ve zeuh zeuh va, ka ziak tam lem lo. Hla phuahtu pawimawhna leh hla phuahtu, a raw material petu ber kan mangnghilh țhin chungchang te, hla thua thutluang (prose) hman a țul hun a awm țhin chungchang te leh thutluang ringawt pawh hman ni se thu hman thiama a thlukin a zir bawk chuan hla țha tak a nih theihzia te, hla phuahtu ni tur (inchhal tur)-a a thu chauh phuah a tawk lohzia te, rimawi a nihna anga thil pawimawh hriat ngai chungchang te hi ka ziah ve chu a ni deuh mai e.

CLȚZa. Miin in band an hire che u leh concert vel kha nuam i tiin i ngai țhin ngawt ang chu maw?
TZRPa. Mipui hmaa țha tawk taka han perform hi chuan a nuam ve țhin khawp mai. Mahse, tun hma Zodi hun lai kha chuan hnathawh fumfe te kha ka nei lo va, rimawi lam kha eizawnna a la tling bawk lo nen, nuam ka tih dan kha a ril lovin a pawnlawi deuh țhin a. A baibul țawngkam takin rilru zawng zawnga nuam tih lai ka nei ngai meuh lo. Chu bakah hun kan hman kha chhun pachang a ni tlangpui a. Barrel chunga stage dawh, a chung tarpaulin-a khuh kha a ni ber a, a lum lutuk kha thlanin mi bual huh zuih reng a. A bikin rimawi tumtute khan darkar 3 chhung kan tuar țumtla zak bik țhin a ni a, chauhthlak tak a ni. Rimawi lam kan tui si avangin khatiang bak inhmanna a awm chuang bawk si lo va, hrehawm tuar chunga tih țang țang a ngai a ni ber mai. A nawm dan kha keifang hmin ei ang vel a ni ti ila a chiang ber mai awm e a.
Tin, keimah hrim hrim hi chuan khatianga perform ai khan recording studio-va mi zai lo rem keuh keuh ang chi kha nuam ka ti ber mai a. Velvet Blue studio-a ka thawh țhin laia mi zai, lungsi taka han rem te kha a nuam veng veng ber chuan ka hria. Mipui hmaa inlan vel ai chuan nuam ka ti fe mai. Amaherawhchu, țhian kawmngeih tak takte nena lungrual taka thil han tih ho țhin kha chu a nawm dan a dangdai bik a, a ngaihawm țhin khawp mai le.

CLȚZa. A tawpna atan, tunlai Țhangthar musician-ho hi eng nge i hmuh dan?
TZRPa. E, tunlai țawng takin turu tak an ni. Sapho chauh tih theih tur emaw kan tih zawng zawng kha an ti thei ve vek tawh a, an thawmah ringawt phei chuan Sapho nen an danglam tawh reng reng lo a nih ber hi maw.
Amaherawhchu, session musician an tih ang (recording lama inhmang) hi kan la nei țha tawk lo deuh ni chuan a lang a. Țingțang bikah phei chuan thiam tak tak an awm laiin a hla mil tur (an chei tur ber) hlamchhiah deuhva kut za deuh tlat hi an awm ve leh zauh țhin a. Designer chuan ama nalh tih anga model-te chei lova model-te mil tur leh inhmeh tura chei a pawimawh ber ang hian Musician-te pawh hian Band lamah pawh ni se, a mimal paw’n ni se, a hla mil tho sia an thiamna inpho lan hi a hluin a ropui ber a. A mawina vawrtawp a ni ber a. Helamah hian kan inzir fe chu a la ngai deuh chuan ka hria.
Tin, a bikin keyboardist lam hi kan la nei țha tawk lo deuh ni chuan a lang bawk a. Ka hmuh phak ve chinah chuan han thlar par par thei, guitarist anga han tum kual par par thei hi kan la tlachham deuh niin a lang a. Inzir fe kan la ngai deuh chuan ka hria. A tlangpui thu-ah chuan inzirna te a țha ta bawk a, hma chu kan sawn ve ta tak meuh meuhvin ka hria.

Kan inkawm chu a manhla hle mai. Chu kum 50 dawn rimawi huangah i lo khawsa tawhin hma chi hrang hrangin i lo la tawh a. Nang baka Lifetime achievement nei hi an awm ngut awm lo va. Kan Mizo rimawi khawvel tana mi hlu tak a lo ni ngei e. I dam ang a, kan rimawi khawvel tan hla min la phuahsak zel turin duhsakna ka hlan a che.
Ans. Min rawn kawm a, ka lawm tak zet a ni e.

SHANIA TWAIN HLAWHTLINNA LAMTLUANG

SHANIA TWAIN HLAWHTLINNA LAMTLUANG
Record producer pawimawhna hmaih rual a ni lo.

Shania Twain hi Timmins High School atanga a zawh hnuin midang hla sa thin (cover band) ‘Flirt’ tih band Diane Chase a kaihhruai te chuan an band a tel tura be remin Ontaria khawpui dung leh vang an tour kual pui vek deuh thaw a ni. Heta tang hian zai zirtirtu Ian Garrett-a Toronto mi hnen atangin zai a zir tel chho tanin, a zirna man tur intuakin Garrett-a in hi ti faiin a inhlawh nghal bawk a ni.

Shania Twain hian Too Hot to Handle tih hla ah backing vocals a pek sak a. Tin, Cyril Rawson nen demo hla an siam dun thin a, mahse country music artist nilovin rock music artist nih a mitthla thin avangin heng an demo siam te hi a hlawhtling ta chiah lo a ni.

Kum hnih chuang a liam hnu chuan Twain-i te unau pawh chu lo puitlingin an inpui atangin an indang ta a. Twain hian ama hla phuahte awm khawmna demo tape chu buatsaihin a siam chho ta a. Recording label a thuneitute hmaa a kutchhuak hlate a pho chhuah theihna tur chu Huntsville-a a manager chuan a buatsaih sak ta a. Heta tang hian Twain-i hian amah sign duhtu label a tawng ta nual a, chung zingah chuan Mercury Nashville Records pawh telin an ni hian thla tam ral hma in contract an ziah fel pui nghal a ni. who signed her within a few months. Heng hunlai vel atang hian a hming hmasa chu thlakin Shania Twain tih hming a lo pu tan ta a ni.

A album hmasaber ama hming chawi ngei chu kum 1993 khan North America-ah release niin hei hian Canada khaw pawnah ama hlate ngaithla duhtu an neih belh phah ta teuh a ni. He album a release hma lawk hian Jeff Chance-a album Walk Softly on the Bridges 1992 kum a release leh Sammy Kershaw-a album Haunted Heart 1993 kum a release-ah te hian backing vocals a pe ve ve a ni. Shania Twain-i album hmasa ber hian US Country Albums Chart-ah No.67 chauh hauh pha in hralh tam lo hle mahse a eng leh tha lam zawnga fakseltu a neih belh teuh thung a ni.

Robert “Mutt” Lange-a rock music lam producer in Twain-i original hla te leh a album hmasaber a hlate a ngaihthlak hnu chuan amah nen a hla phuah dun tur a hla te produce turin a sawm ta a. Telephone hmanga vawi tam an in biak hnuin kum 1993 June thlaah Nashville a Fan Fair an neihna hmunah an in hmu thei ta a ni. Kar reilote chhungin Twain leh Lange-te hi innel chho tan hle in a album pahnihna tur a mi hla te mimala hla an phuah lo a nih pawn an pahniha hla phuah dunin an hun tam zawk an hmang a ni. A album pahnihna tur The Woman in Me a hla te chu an record label-a executives te’n ngaithlain khang hunlaia country hla awm mek te lak atanga a dan mai bakah a mawi em avangin tha an ti hle a ni.

The Woman in Me tih album chu kum 1995 thal lai vel bawrah release a ni leh ta a ni. Tin, a album pathumna Come On Over chu 1997 ah release a ni leh a. He album hi a release atanga kum 2 chhung teh meuh chart hrang hrangah chuang kai rengin khawvel pumah copies million 40 hralhin musician hmeichhe zinga album hralh hnem ber nihna a hauh hial a ni. US-ah chuan music genre hrang hrangte lak khawma teh in album hralh hnem ber 8-na a hauh a, tin country music album hralh tam tehna history bikah phei cuan a sang ber nihna a hauh bawk a ni. He album-a a hlate avang hian Grammy Awards-ah lawmman 4 a dawng a. Heng 4 zinga pahnih Best Country Song leh Best Female Country Performance hi ama puala a dawn a ni a, tin ‘You’re Still the One” leh “Come on Over” tih hlaah te a pasal Robert John “Mutt” Lange an best producer nihna a dawng bawk a ni. Come on Over hi UK album charts ah #1 nihna kar 11 chhung teh meuh hauhin Great Britain-a album hralh tam ber nih a hauh mai bakah Europe ram hmun hrang hrangah hralh tam ber nihna a hauh bawk a. Germany ah copies 1 million chuang a hralh a, UK lawng a bik phei chuan 4 million dawn a hralh bawk a ni.

Record producer Mutt lange khi awm ta lo se khi ti khian a hlohtling lo mai thei record producer hi a laimu a ni thin.

Eric Clapton Chanchin tawi

ERIC CLAPTON chanchin tawi :-
Kum 13 a tlin birthday present a Guitar a dawn atanga guitar perh chho tan hian Wonderful Tonight, Layla, Cocaine, Tears In Heaven etc. hla avangin khawvel hriat zaithiam/guitar perh thiam lar a nih a inring lawk bik lo maithei. Eric Clapton hian Rolling Stone magazine in “100 Greatest Guitarists of All Time” a siamah 2-na hauh a, Rock and Roll Hall of Fame a tum 3 lakluh awm chhun (mimal bakah The Yardbirds & Cream) a la ni.
Rimawi lama a hnathawh that avangin British sawrkar atangin OBE (Officer of the Order of the British Empire) leh CBE (Commander of the Order of the British Empire) pek a ni tawh a, Grammy Award vawi 18 a dawng tawh bawk. Ruihtheih thil a tih atanga tal chhuak a nih avangin hetiang lam enkawlna hmun ‘Crossroad Centre’ din tu a ni (He centre tana sum hai luh nan hian Crossroad Guitar Festival a huaihawt thin). Studio album 24 a tichhuak tawh a, London a Concert Hall ropui Royal Albert Hall-ah a perform vawi 1-na, 1964 a a inlan atangin tum 200 chuang he Hall-ah hian a inlan tawh. A mimal a a lar ang bawk hian blues band a a telna hrang hrang – John Mayall & the Bluesbreakers, The Yardbirds, Cream leh Blind Faith etc.te pawh hi hriat lar tak an ni.
Muddy Water, BB King, Buddy Guy, Albert Lee etc. te ngaisangtu hi guitarist lar tak tak – Slash, Richie Sambora, Stevie Ray Vaughan, Gary Moore, Eddie Van Halen, Brian May, Tony Iommi, Lenny Kravitz, Ted Nugent, Orianthi, Vince Gill, Brad Paisley, Alex Lifeson, Jonny Lang, John Mayer, Joe Satriani, Joe Bonamassa, Neal Schon, Mark Knopfler leh midang tamtakte pawhin an ngaihsan a ni

Vanlalhruaia Sailo
Chanmari

Brian May Chanchin tawi

BRIAN MAY
(Brian Harold May) pualin a chanchin tawi –
He English musician, QUEEN lead guitarist ni bawk hi band ropui QUEEN a tel piah lamah kum 16 a niha a pa nen a an siam chawp electric guitar ”Red Special” a hman vang te, Maths leh Physics a degree a neih leh 2008 a Astrophysics, a Ph. D a nihna hi lar pui tham a ni bawk (ni heltu Arsi ‘planet’ tenau Asteroid pakhat chu a hming chawiin “52665 Brianmay” tia phuah a ni). Ni 19 July, 1947 a Hampton, London a piang hi a pa English niin a nu erawh Scottish a ni thung a, pianpui unau dang a nei lo. Stockwell Park Secondary School, Stockwell, South West London a Mathematics zirtirtu a ni thin a. 2008 atanga 2013 thleng John Moores University, Liverpool-ah Chancellor hna a ni pah bawk.
May 1968, May–ah Tim Stafell leh Roger Taylor te nen band ‘Smile’ dinin kum 2 hnu ah band hi an titawp. Kum 1970-ah Roger Taylor, Freddie Mercury leh John Deacon-te nen British Rock band ropui “QUEEN” an din a, album 15 an tihchhuah hnuah 1991 a Freddie Mercury boral atangin studio album an tichhuak zui ta lo. Queen hla a phuah zing a a lar zualte – “We Will Rock You”, “Tie Your Mother Down”, “I Want It All”, “Fat Bottomed Girls”, “Flash”, “Hammer to Fall”, “Save Me”, “Who Wants to Live Forever”. “The Show Must Go On” etc.
Brian May hian Jimi Hendrix, Jimmy Page (Led Zeppelin), George Harrison (The Beatles) leh Hank B. Marvin (The Shadows) te chu guitarist a ngaihsante an ni. Chrissie Mullen nen 1974-ah inneiin fapa 1 leh fanu 2 an neih hnu ah 1988-ah an inthen a. Kum 2000-ah Anita Dobson nen an innei leh. British a mi ropuite hnena an hlan thin chawimawina sang “Commander of the Most Excellent Order of the British Empire (CBE)” chu kum 2005 khan rimawi lama a thawh that vangin hlan a ni a. Kum 2005-ah Planet Rock magazine in poll a siama “Greatest guitarist of all time” ah 7-na dinhmun a hauh. Rolling Stone magazine in “100 Greatest Guitarists of All Time” a tarlanah 26-na a ni bawk. Tin, kum 2012 khan Guitar World magazine in”Greatest Guitarist Of All Time” poll a buatsaihah 2-na a ni bawk

Vanlalhruaia Sailo
Chanmari